Báo động mất cân bằng giới tính khi sinh

Báo động đỏ ở một số địa phương

Theo kết quả thực hiện công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình 6 tháng đầu năm 2017 của Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Hà Nội, tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh trên địa bàn vẫn ở mức cao hơn trung bình của cả nước. Cụ thể, tỷ lệ giới tính khi sinh của Hà Nội là 114 trẻ trai/100 trẻ gái, trong khi bình quân cả nước là 112,7 trẻ trai/100 trẻ gái. Thậm chí, một số huyện ngoại thành có tỷ lệ giới tính khi sinh đạt ngưỡng báo động đỏ như: Ứng Hòa (132,6 trẻ trai/100 trẻ gái); Mê Linh (127/100); Ba Vì (123,6/100); Sóc Sơn (123,5/100); Sơn Tây (123,2/ 100); Mỹ Đức (121,9/100).

Lý giải nguyên nhân, ông Nguyễn Đình Lân, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Hà Nội cho rằng, vấn đề cốt lõi vẫn là tư tưởng, quan niệm “trọng nam khinh nữ” đã ăn sâu vào suy nghĩ của người dân. Nhiều người tìm mọi cách sinh cho bằng được con trai để “nối dõi tông đường”. Chính vì vậy, tổng số sinh trên toàn thành phố tính đến hết quý II-2017 là 46.965 trẻ (tăng 510 trẻ so với cùng kỳ năm 2016), trong đó tỷ lệ sinh con thứ ba cũng tăng và đa số là trẻ trai.

Những huyện có tỷ lệ sinh con thứ ba tăng cũng chính là địa bàn có tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh ở mức cao nhất. Đây là một trong những nguyên nhân khiến vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh “nóng” trở lại.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), khi các tiến bộ kỹ thuật, công nghệ cao ngày càng phát triển thì việc lựa chọn, áp đặt giới tính thai nhi cũng tăng theo, gây ra tình trạng mất cân bằng giới tính. Dù có quy định cấm siêu âm xác định giới tính nhưng số bà mẹ mang thai biết được giới tính con trước khi sinh lên đến 81%. Việc siêu âm xác định giới tính thai nhi diễn ra phổ biến, trong khi lực lượng thanh tra chuyên ngành còn mỏng nên việc phát hiện và xử phạt các cơ sở vi phạm chưa hiệu quả, không đủ sức răn đe.

Sau một năm triển khai đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016-2025, Bộ Y tế phối hợp các địa phương đã tổ chức 3.667 đợt kiểm tra, giám sát đối với 487 cơ sở cung cấp dịch vụ siêu âm, phá thai nhưng số cơ sở bị xử lý sai phạm chỉ đếm trên đầu ngón tay. Riêng tại Hà Nội, từ đầu năm 2017 đến nay cũng mới xử phạt được 2 nhà sách cung cấp sách sinh con theo ý muốn với mức phạt 2 triệu đồng.

Ông Nguyễn Đình Lân cho biết, rất khó để phát hiện vi phạm tại các cơ sở y tế, phòng khám tư có hành vi chẩn đoán giới tính thai nhi. Bởi giới tính không ghi trên giấy tờ, trên kết quả siêu âm mà là trao đổi riêng, dùng những ký hiệu, ám hiệu, trong khi muốn xử lý đòi hỏi phải có bằng chứng, chứng cứ rõ ràng.

Khó mấy cũng phải làm

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến nhận định, mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu xảy ra ở miền Bắc, nhất là ở Đồng bằng sông Hồng, trong đó có Hà Nội. Bởi lẽ phần lớn người miền Nam quan niệm con nào cũng là con, miễn khỏe mạnh, trong khi người miền Bắc lại thích con trai.

Khi kiểm tra tại một số địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng, có xã tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh lên đến mức báo động đỏ, đạt gần 150 trẻ trai/100 trẻ gái. Hậu quả này sẽ khó giải quyết. Nhiều nơi thiếu phụ nữ và hệ lụy sẽ xảy ra. Đơn cử, phụ nữ phải kết hôn sớm hơn; tỷ lệ ly hôn và tái hôn của phụ nữ tăng cao; tình trạng bạo hành giới, mua dâm, mua bán phụ nữ cũng sẽ gia tăng...

Do đó, biện pháp bền vững vẫn là cơ chế phối hợp liên ngành và thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động nhằm thay đổi tư tưởng, quan niệm “trọng nam khinh nữ”, ưa thích con trai và các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, đồng thời đẩy mạnh việc bình đẳng giới.

Đưa ra những giải pháp, ông Tạ Quang Huy, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Hà Nội nhấn mạnh, hạ thấp tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh là nhiệm vụ khó, nhưng khó mấy cũng phải làm. Trong thời gian tới, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình thành phố tiếp tục tập trung vào công tác tuyên truyền, chú trọng loại hình tư vấn, đối thoại trực tiếp với các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, vị thành niên, các gia đình sinh con một bề để vận động họ ký cam kết không sinh con thứ ba, đồng thời đẩy mạnh cung ứng các dụng cụ tránh thai.

Mặt khác, gắn việc thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình với bình xét, công nhận các danh hiệu gia đình văn hóa, thôn, tổ dân phố, khu dân cư, làng văn hóa. Ban chỉ đạo Dân số - Kế hoạch hóa gia đình các quận, huyện, thị xã cũng sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các xã, phường, thị trấn có tỷ lệ sinh con thứ ba ở mức cao để kịp thời có những chỉ đạo hiệu quả.

Cũng theo ông Tạ Quang Huy, thành phố đã phân cấp cho các quận, huyện, thị xã tổ chức thanh tra, kiểm tra đột xuất, định kỳ đối với các cơ sở y tế, phòng khám cung cấp dịch vụ siêu âm, xét nghiệm giới tính thai nhi. Tới đây, Hà Nội sẽ triển khai nhiều đợt cao điểm thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực này, kiên quyết xử lý đối với cơ sở công bố giới tính thai nhi.

Theo Thu Trang (HNM)