Chọn Lang Liêu là ông tổ nghề bếp Việt Nam có hợp lý?

Dự án "Xây dựng khu bảo tồn ẩm thực truyền thống và tôn vinh tổ nghề đầu bếp Việt Nam" đang được Hiệp hội Du lịch Việt Nam xây dựng. Dự án này nêu rõ nguyện vọng của đội ngũ đầu bếp Việt Nam là được tôn vinh tổ nghề, người có công sáng tạo và phổ biến nghề cho cộng đồng dân cư.

Báo cáo của Hiệp hội Du lịch Việt Nam cũng cho rằng "theo các nhà sử học, trong truyền thuyết của Việt Nam, hoàng tử Lang Liêu sáng tạo ra bánh chưng, bánh giầy là câu chuyện sớm nhất gắn với 2 món ăn đặc biệt của dân tộc Việt Nam. Bánh chưng, bánh giầy đã qua quá trình mấy ngàn năm vẫn còn lưu giữ nguyên vẹn giá trị đến ngày nay. Nó không chỉ là những món ăn thông thường mà còn trở thành quốc hồn, quốc túy của dân tộc. Vì vậy, hoàng tử Lang Liêu xứng đáng là ông tổ của nghề đầu bếp Việt Nam. Công đức của vợ Lang Liêu, người đồng hành với chồng trong quá trình sáng tạo bánh chưng, bánh giầy, cũng cần được tôn vinh".

Nhà sử học Lê Văn Lan cho rằng, rất cần một tổ nghề ẩm thực trong bối cảnh phát triển của ẩm thực Việt Nam. Dưới góc độ lịch sử, nhà sử học Lê Văn Lan cho rằng từ thuở đầu dựng nước, truyền thuyết bánh chưng – bánh giầy đã khẳng định nguyên lý của ẩm thực Việt Nam là cân bằng âm dương và ngũ hành tương sinh, nhờ vậy mà món ăn Việt Nam trông đơn giản nhưng vẫn đạt đến độ tinh tế và vẻ đẹp hài hòa. GS Lê Văn Lan cho hay dự kiến sẽ suy tôn món ẩm thực rất quan trọng của Việt Nam là bánh chưng, bánh giầy. Từ món bánh chưng, bánh giầy đó tiến tới chỗ tìm ra chủ nhân sáng tạo của các món bánh này. Sau đó chúng ta sẽ làm việc coi chủ nhân của món bánh chưng, bánh giầy là tổ của nghề ẩm thực Việt Nam.

Tuy nhiên, kế hoạch này cũng đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. PGS Phạm Trung Lương, nguyên phó viện trưởng Viện Nghiên cứu du lịch (Bộ VH-TT-DL), cho rằng ẩm thực rất đa dạng, phong phú nên không chỉ tôn vinh một ông được. Ông Lương cho rằng đó là cách đặt vấn đề không đúng. Ngoài ra, chuyện Lang Liêu cúng tiến bánh chưng, bánh giầy cho vua là một truyền thuyết được dựng lên. Và cũng không phải chỉ mình Lang Liêu cúng tiến món ăn cho vua.

Theo TS Trần Hữu Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, cần phải tôn trọng tính đa dạng văn hóa. Trên thực tế, việc tìm quốc phục, quốc hoa kéo dài nhiều năm nay vẫn chưa xong. Nếu nay cố tìmông tổ nghề bếp Việt Nam cũng sẽ gây nhiều tranh cãi. Cần tôn vinh ẩm thực của nhiều cộng đồng chứ không nên chỉ là ẩm thực người Việt.

 Một nhà nghiên cứu văn hoá dân gian khác là Nguyễn Hùng Vĩ đặt vấn đề Ngọc Hoa công chúa, con của vua Hùng, xứng đáng được tôn vinh tổ nghề bếp. Ông Vỹ cho rằng dạy nấu bếp là Ngọc Hoa công chúa và thông thường bếp gắn với đàn bà nên chọn bà là hợp lý.

Yến Anh